Cat-1

ΑΡΘΡΑ

ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΙ ΤΟΜΟΙ

ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ


επιμ. Δ. Καλτσώνης και Ν. Κανελλοπούλου-Μαλούχου
Αθήνα, εκδ. Πεδίο 2015

Τα Βαλκάνια είναι ο φυσικός και ιστορικός χώρος της Ελλάδας, σταυροδρόμι όχι μόνο πολιτισμών αλλά και αντικρουόμενων γεωστρατηγικών συμφερόντων. Διαβάζοντας αριστουργήματα της βαλκανικής λογοτεχνίας όπως Το Χρονικό του Τράβνικ ή το Γεφύρι του Δρίνου του Ίβο Άντριτς βρίσκεται κανείς μπροστά στο μωσαϊκό των εθνοτήτων, των συγκρούσεων, των απελευθερωτικών πόθων, των επαναστάσεων, των ιμπεριαλιστικών παρεμβάσεων, των θριάμβων και της τραγωδίας. Μέσα από όλα αυτά ανακύπτει η ιστορική και πολιτιστική κοινότητα των λαών της περιοχής.
Οι εμπειρίες, ειδικά των τελευταίων ετών, υπήρξαν για μια ακόμη φορά τραυματικές. Η υποδαύλιση των εθνικισμών και η εκμετάλλευση των υπαρχόντων προβλημάτων και αντιθέσεων από εξωβαλκανικές δυνάμεις, φυσικά, δεν είναι κάτι το πρωτόγνωρο. Ωστόσο, η διάσπαση της Γιουγκοσλαβίας, που έγινε κατ’ απαίτηση της Γερμανίας και της ΕΕ, όσο και η επίθεση του ΝΑΤΟ το 1999, στάθηκαν οι πρώτες ωμές παρεμβάσεις για την επαναχάραξη των συνόρων σε ευρωπαϊκό έδαφος μετά την οδυνηρή εμπειρία του β’ παγκοσμίου πολέμου.
Στον αντίποδα, ο Ρήγας Φεραίος -και όχι μόνο αυτός- οραματίστηκε μια Βαλκανική ομοσπονδία βασισμένη σε ένα επαναστατικό δημοκρατικό Σύνταγμα. Όσο και αν σήμερα απέχουμε πολύ από κάτι τέτοιο, κρίσιμες εξελίξεις όπως αυτές στην Ουκρανία ή στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, καρπός της οικονομικής κρίσης και της έντασης του ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων για αναδιανομή των ζωνών επιρροής, μας επιβάλλουν να ξανασκεφτούμε. Η αναζήτηση ενός καλύτερου, κοινού μέλλοντος των λαών των Βαλκανίων βασισμένου στην πραγματική δημοκρατία και στην απομάκρυνση των ιμπεριαλιστικών επιρροών πρέπει να βρεθεί στην ημερήσια διάταξη.
Σε ένα τέτοιο διεθνές και περιφερειακό περιβάλλον, η γνώση και η βαθύτερη κατανόηση όσων συμβαίνουν στους γείτονές μας είναι παραπάνω από αναγκαία. Η οικονομία, η κοινωνία, οι νομικοί και πολιτικοί θεσμοί, οι ιδεολογικές και πολιτιστικές τάσεις και αναφορές των λαών των Βαλκανίων πρέπει να μας απασχολήσουν πιο συστηματικά: για να καταλάβουμε τους άλλους αλλά και για να κατανοήσουμε έτσι ίσως καλύτερα τον εαυτό μας.
Στην προσπάθεια αυτή έρχεται να συμβάλλει το βιβλίο που έχει στα χέρια του ο αναγνώστης. Αποτελεί μια θαυμάσια συμβολή στη σχετική βιβλιογραφία καλύπτοντας ένα σοβαρό κενό. Όσο κι αν φαίνεται παράξενο, η ελληνική βιβλιογραφία για τα Συντάγματα και το πολιτικό σύστημα των Βαλκανικών κρατών είναι πολύ περιορισμένη[1]. Αυτό το διαπίστωσα πιο έντονα κατά τη διδασκαλία του μαθήματος «Συνταγματικές τάξεις στη Νοτιοανατολική Ευρώπη», το οποίο είχα τη χαρά για ένα διάστημα να διδάξω μαζί με την αγαπητή συνάδελφο κ. Νέδα Κανελλοπούλου στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου.
Το παρόν βιβλίο βοηθά στην καλύτερη γνώση και κατανόηση των τεκταινομένων στις γειτονικές μας χώρες. Τι συνταγματικοί και πολιτικοί θεσμοί υπάρχουν; Λειτουργούν στην πράξη και πως; Τι ποιότητας δημοκρατία έχουν τα κράτη αυτά; Ποιος είναι ο πραγματικός ρόλος των λαών; Μήπως οι βαλκανικές δημοκρατίες είναι, για μια ακόμη φορά, κηδεμονευόμενες από τις εγχώριες ολιγαρχίες και τους διεθνείς εταίρους τους; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα στα οποία ο παρών συλλογικός τόμος επιχειρεί να απαντήσει, να ανιχνεύσει ή απλώς να θέσει με τον τρόπο του. Και το κάνει με επιτυχία.
Το βιβλίο αυτό έχει όμως για μένα μια ιδιαίτερη αξία και από μια άλλη πλευρά. Είναι ουσιαστικά καρπός του Σεμιναρίου Κράτος και δίκαιο στον 21ο αιώνα το οποίο διεξάγεται από το ακαδημαϊκό έτος 2007-2008. Εκεί είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ σε βάθος με πρώην φοιτητές μου των προπτυχιακών τμημάτων του Παντείου Πανεπιστημίου ή του μεταπτυχιακού προγράμματος «Δίκαιο και Ευρωπαϊκή Ενοποίηση» ή άλλων μεταπτυχιακών τμημάτων Νομικών Σχολών καθώς και με άλλους νέους επιστήμονες.
Εκεί προέκυψε η ιδέα του συλλογικού τόμου. Εκεί διαπίστωσα στην πράξη το δυναμισμό, την έμπνευση, την αγάπη και το μεράκι των νέων αυτών επιστημόνων. Προϊόν αυτής της επιστημονικής κοινότητας είναι λοιπόν το βιβλίο τούτο που βάζει τη δική του ψηφίδα στην επιστήμη, στην αέναη δηλαδή προσπάθεια προσέγγισης της αλήθειας και μετασχηματισμού της πραγματικότητας.

Ιούλιος 2014




[1] Εξαίρεση στον κανόνα αποτελούν οι συμβολές εκλεκτών συναδέλφων του Παντείου Πανεπιστημίου, όπως του κ. Θ. Τζώνου, Τα Συντάγματα της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, Αθήνα, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 2000 και της κ. Π. Φουντεδάκη, Το Τουρκικό πολίτευμα  (το χωλό δημοκρατικό πρότυπο και οι θεσπισμένες παρεκκλίσεις του), Αθήνα-Κομοτηνή, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 2002.

ΒΙΒΛΙΑ

ΒΙΝΤΕΟ

ENGLISH EDITION